۵-۱- نتیجه گیری
مسئلهای که ما در این پژوهش به دنبال بررسی آن بودیم، بررسی موانع کار آفرینی فارغ التحصیلان دانشکده مدیریت دانشگاه تهران بود که پس از بررسی و اجرای آزمونها و بررسی ها به نتایج زیر نائل آمدیم که عبارت است از :
- ایجاد فرهنگ سازمانی اثر بخش برای توسعه کار آفرینی:
فرهنگ سازمانی مناسب یکی از عوامل مهم و بسیار مؤثر در شناسایی ، توسعه ، بهبود و نگهداری سازمان های کار آفرین است .
فرهنگ سازمانی مناسب ، فرهنگی است که در راستای مأموریت ، آرمان مشترک ، هدفها و استراتژی های سازمان باشد. در سازمان های کار آفرین ، فرهنگ انعطاف پذیر که در آن تفسیر و نو آوری ، ریسک پذیری ، یادگیری سازمانی ، آینده گرایی ، کار گروهی ، صداقت ، اعتماد متقابل ، کار مفرّح توأم با هیجان و شوق ، رقابتی بودن و مورد حمایت قرار میگیرد .
نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد که بسیاری از مؤلفه های فرهنگ سازمانی در سازمان هایی فارغ التحصیلان در آن مشغول بهکار هستند به عنوان موانع توسعه کار آفرینی مطرح میباشند که به طورکلی برای رفع این موانع ، راهکارهای ذیل ارائه می گردد :
- v برای ایجاد فرهنگ کار آفرینی در سازمان های دولتی باید جوِّ برد – برد و اعتماد بین کارکنان و مدیران از سطح بالایی برخوردار شود و افراد بهجای حفظ منافع و موقعیّت خود بیشتر نگران اجرای ایدههای جدید باشند ، ضمن اینکه یکی از خصوصیات این فرهنگ ، تظاهر نکردن به کار است .
- v ارزشها وفلسفه مدیریت و میزان حمایت مدیریت ارشد از افراد ریسک پذیر و نوآور در سازمان های کار آفرین اهمیت بسزایی دارد . مدیران سازمان های دولتی برای ایجاد فرهنگ کار آفرینی در سازمان ها باید خصوصیات ذیل را که مبین حمایت مدیریت از کار آفرینی است را به صحنه ظهور برسانند :
- قبول مسئولیّت فعالیّت های کار آفرینانه
- پذیرش ریسک به عنوان ریسک به عنوان خصیصهای مثبت
- قدردانی از افراد صاحب ایده
- حمایت از طرح های آزمایشی کوچک
- قدردانی از افراد ریسک پذیر
- استفاده از ایده های جدید کارکنان
- v برای اینکه افراد در سازمان به تفکّر بپردازند باید محیطی ایجاد شود که در آن به نظریات و اندیشه ها امکان بروز داده شود .
یکی از شیوه های پر جاذبه و مهمِّ پرورش شخصیت افراد و همچنین کار آفرینی و نوآوری ایجاد نظام مشارکت جداست . وقتی که کارکنان بدانند در صورت ارائه نظر جدید مورد حمایت و تشویق مدیر قرار می گیرند : پیوسته به تفکّر و خلاقیّت می پردازند .
اگر مدیران به افکار و اندیشه های آنها از طریق استبداد و حاکمیت های زور مدارانه بی اعتنایی کنند، ریشه های نهال فضیلت ، ابتکار و کار آفرینی را در دلها می خشکاند .
۵-۲- پیشنهادات:
- بهبود نگرشهای مدیریتی برای توسعه کار آفرینی:
نقش مدیران در سازمان های دولتی از اهمیّت فوق العاده ای برخوردار است که متأسفانه نتایج تحقیق نشان میدهد که نگرشهای مدیریتی و برخی از عوامل مدیریتی از جمله موانع کار آفرینی سازمانی در واحدهای دولتی است مکانیزم عمده در رفع این موانع طراحی نظام آموزشی در سطح سازمان ها و دانشگاهها می باشد .
نظام آموزشی باید الگوهای علمی و عملی را ارائه دهد که بتواند روحیه کارآفرینی را در دانشجویان و کار کنان نهادینه نماید همچنین ارائه برنامه های آگاهیدهنده و انجام تلاشهایی مانند: برگزاری سمینارها ، نشر مقاله ، سخنرانی ، برگزاری کلاسهای آموزشی می تواند نگرشهای مدیریتی یا در جهت بارور ساختن کار آفرینی در شرکتها سوق دهد .
- v از جمله نتایج تحقیق این است که مدیران از کار آفرینی در سازمان استقبال نمیکنند، معمولاً در سازمان های سنّتی به دلیل اینکه افراد را محدود به شرح وظایف و مسئولیّتهای خاص هر شغل می کنند، مانع توسعه تواناییهای افراد در این مرحله می شوند و در نتیجه افراد نه وقت پیگیریهای ایده هایشان و نه اجازه خروج از حیطه شخصی خود را دارند.
برای رهایی از چنین مانعی ، علاوه بر آموزشهای کار آفرینی به مدیران و کارکنان ، بایستی ساختار سازمان و قوانین و مقررات از حالت رسمی بودن و خشکی خارج شود .
- v نتایج تحقیق نشان میدهد که فارغ التحصیلان نسبت به مباحث کار آفرینی آشنایی ندارند که اولین و مهمترین مانع درکارآفرینی سازمانی ، عدم اطّلاع فارغ التحصیلان از مفاهیم و راهکارهای کارآفرینی است .
پیشنهاد میگردد که دانشکده مدیریت کارگاه آموزشی را تحت عنوان آموزش کار آفرینی راه اندازی کند. و دوره های آموزشی کار آفرینی را برای تمامی رشته های مدیریت و حسابداری متناسب با نیازهای آنها طراحی نمایند. که ضمن آموزشهای نظری و تئوریک، جنبه های عملی کار آفرینی به فارغ التحصیلان و دانشجویان آموزش داده شود .
۵-۲-۲-ایجاد و توسعه سیستمهای تحقیق و توسعه برای توسعه کار آفرینی:
اغلب سازمان ها دارای واحد تحقیق و توسعه هستند ، امّا نقش ، فلسفه و مدیریت واحدهای تحقیق و توسعه در سازمان های کار آفرین با آنچه که در سازمان های سنتی دیده می شود متفاوت است .
نتایج تحقیق نشان می دهد که اکثریت سازمان های مورد مطالعه در واحدهای دولتی کشور اصولاً فاقد سیستم تحقیق و توسعه هستند و یا واحدهای تحقیق در آنها فعّال نیست .
با توجّه به اینکه تحقیق و توسعه یکی از عوامل مهم و مؤثر در کار آفرینی سازمانی است، بایستی تلاش گردد تا ضمن ایجاد واحد تحقیق و توسعه در سازمان ها و همچنین در دانشگاهها ، ویژگی های کار آفرینانه را نیز در ایجاد و فعالیّت آن لحاظ نمود .
۵-۲-۳- بهبود نقش دولت در توسعه کار آفرینی:
دولت در توسعه کار آفرینی سازمانی دارای نقش کلیدی است که البته نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است که اکثریت سازمان ها از نقش مؤثر دولت در پیشبرد امور در جهت کار آفرینی ناراضی هستند .
دولت در زمینه کار آفرینی سازمانی و ترغیب فعالیّت های کار آفرینانه ، می تواند دو گونه نقش ایفا کند :
الف: یکدسته نقش هایی که از اعمال حاکمیت نشأت می گیرد مانند صدور پروانه های مختلف که روابط اقتصادی و اجتماعی را تنظیم میکند. مقرراتی که در این باره وضع می شود در فعالیّت های کار آفرینانه تأثیر مهمی دارد . موانع مقررات در ارتباط با کار آفرینی برسه دسته است : ۱- دسته ای از لحاظ ورود به قلمرو و کار آفرینی مؤثرند و ممکن است نقش بازدارنده داشته باشند ۲- دسته ای دیگر موانع رشد کسب و کار است ۳- دسته ای دیگر موانعی برای خروج از کسب و کار است. کارگزاران و سیاستگذاران دولتی باید موانع قانونی بر سر راه کار آفرینی را مورد شناسایی قرار داده و با حذف مقررات زائد موانع را از سر راه بردارند .
ب: نقش دیگر دولت ، نقش حمایتی است دولت می تواند نقش حمایتی مهمی برای کار آفرینان داشته باشد. دولت وظیفه دارد تأمین خدمات زیربنایی به کار آفرینان کمک کند تا کوشش خود را متمرکز بر فعالیّتهای تولیدی کنند.
خدمات زیر بنایی فقط شامل آب و برق نیست بلکه خدمات اطّلاع رسانی پژوهشی ، حمایت های مالی و….. را نیز شامل می شود .
در این راستا بایستی گروهی را مأمور ساخت تا نقش دولت را در ارتباط با مؤلفههای کارآفرینی سازمانی مورد ارزیابی قراردهند . که در این ارزیابی باید به این مسائل پرداخت که در کجا مقررات نقش بازدارنده دارد؟ چه تناقضات قانونی وجود دارد و در کجا نقش حمایتی دولتی کافی نیست؟ سپس بر این مبنا، قوانین و مقررات دولتی در جهت بهبودی و توسعه کار آفرینی مورد بازنگری واصلاح قرارگیرد.
علاوه بر آن قوانین و مقرراتی تدوین گردد تا از اختراعات جدید حمایت شده و به ثبت برسد تا حقوق افراد و سازمان های کار آفرین رعایت گردد .
- بهبود فرهنگ جامعه برای توسعه کار آفرینی:
فرهنگ جامعه در سطح ملّی با تأثیرات قابل توجّهی که بر ویژگیهای اکتسابی افراد میگذارد و همچنین محدودیتها و فرصتهایی که برای سازمان ها فراهم می کند، اثرات قابل توجّهی بر فرآیند کارآفرینی می گذارد .
نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد که فرهنگ کار و کارآفرینی در جامعه حاکم نیست و در خانواده های ایرانی تمرین کار آفرینی به عمل نمی آید. فرهنگ ملّی ، ارزشها ، هنجارها و چارچوبهای حاکم بر جامعه به خودی خود هم در برنامه ریزیهای کلان و ملّی و هم در دیدگاههای فردی و جمعی افراد، نسبت به کار آفرینی مؤثر واقع می شود .
در این مسیر گریز از سنت گرایی مفرط ، به شرط اینکه تغییرات در قالب اصول و چار چوبهای غیر قابل اجتناب جامعه باشد و منجر به هرج و مرج گرایی در جامعه نشود،کمالگرایی و انباشت پول و سرمایه چنانچه با طرح و پرورش ایده های متنوع و ایجاد زمینه مناسب برای اتخاذ قوانین و مقررات لازم در حفظ امنیت سرمایه گذاری باشد منجر به تقویت کار آفرینی فردی و سازمانی می شود .
بنابراین برای تقویت فرهنگ کارآفرینی در سطح سازمان و به طورکل در سطح جامعه پیشنهادات زیر ارائه میگردد.
- v ویژگیهای فردی لازم برای کار آفرینی و فرهنگ ملّی به طور جمعی و همچنین نگرشهایی مانند: وجدان کاری ، انضباط اجتماعی ، شایسته سالاری و قانونمداری ، از ابتدا و در دوره های آموزش دبستانی در ذهن کودکان نفوذ می کند. بنابراین لازم است برای ظهور چنین روحیه ای در جامعه ، برنامه ریزی های درسی نوجوانان و جوانان با چنین دیدگاهی انجام می گیرد .
- v دلیل اکتسابی بودن برخی ویژگیهای کار آفرینی ، برنامه های آموزشی کار آفرینی در دورههای دانشگاهی بهویژه رشتههای مدیریت یکی از نیازهای اساسی جامعه به حساب می آید که باید بر آورده شود که دانشکده مدیریت دانشگاه تهران در جهت تحقّق این مهم درسی اختیاری به نام مبانی کارآفرینی را در سال ۱۳۸۲ ارائه داد که البته به علّت عدم استقبال از سوی دانشجویان این واحد حذف شد. همچنین کلاسهای روش تحقیق دکتر زالی مقدمه ای بر این آشنایی است که خود من نیز از طریق این کلاس در دوره کارشناسی، با این واژه و کلاً کارآفرینی آشنا شدهام .
- v علاوه بر دوره های دانشگاهی یکسری آموزشهای ضمن خدمت نیز باید برای ارتقاء ویژگیهای کار آفرینی در مدیران فعّال در بخش های مختلف دولتی پیاده شود .
- v رسانههای گروهی نقش مؤثری در شناساندن نقش و اهمیّت کار آفرینی به تک تک افراد جامعه و نهادینه کردن آن بازی می کنند که بایستی اهمیت لازم نسبت به آن مبذول شود که خوشبختانه هم اکنون تلویزیون و شبکه ۳ این کار را شروع کرده و با معرفی کار آفرینان گامی در این راه مهم برداشته است .