5-1- نتیجه گیری
مسئلهای كه ما در این پژوهش به دنبال بررسی آن بودیم، بررسی موانع كار آفرینی فارغ التحصیلان دانشكده مدیریت دانشگاه تهران بود كه پس از بررسی و اجرای آزمونها و بررسی ها به نتایج زیر نائل آمدیم كه عبارت است از :
- ایجاد فرهنگ سازمانی اثر بخش برای توسعه كار آفرینی:
فرهنگ سازمانی مناسب یكی از عوامل مهم و بسیار مؤثر در شناسایی ، توسعه ، بهبود و نگهداری سازمان های كار آفرین است .
فرهنگ سازمانی مناسب ، فرهنگی است كه در راستای مأموریت ، آرمان مشترك ، هدفها و استراتژی های سازمان باشد. در سازمان های كار آفرین ، فرهنگ انعطاف پذیر كه در آن تفسیر و نو آوری ، ریسك پذیری ، یادگیری سازمانی ، آینده گرایی ، كار گروهی ، صداقت ، اعتماد متقابل ، كار مفرّح توأم با هیجان و شوق ، رقابتی بودن و مورد حمایت قرار میگیرد .
نتایج تحقیق حاضر نشان میدهد كه بسیاری از مؤلفه های فرهنگ سازمانی در سازمان هایی فارغ التحصیلان در آن مشغول بهكار هستند به عنوان موانع توسعه كار آفرینی مطرح میباشند كه به طوركلی برای رفع این موانع ، راهكارهای ذیل ارائه می گردد :
- v برای ایجاد فرهنگ كار آفرینی در سازمان های دولتی باید جوِّ برد – برد و اعتماد بین كاركنان و مدیران از سطح بالایی برخوردار شود و افراد بهجای حفظ منافع و موقعیّت خود بیشتر نگران اجرای ایدههای جدید باشند ، ضمن اینكه یكی از خصوصیات این فرهنگ ، تظاهر نكردن به كار است .
- v ارزشها وفلسفه مدیریت و میزان حمایت مدیریت ارشد از افراد ریسك پذیر و نوآور در سازمان های كار آفرین اهمیت بسزایی دارد . مدیران سازمان های دولتی برای ایجاد فرهنگ كار آفرینی در سازمان ها باید خصوصیات ذیل را كه مبین حمایت مدیریت از كار آفرینی است را به صحنه ظهور برسانند :
- قبول مسئولیّت فعالیّت های كار آفرینانه
- پذیرش ریسك به عنوان ریسك به عنوان خصیصهای مثبت
- قدردانی از افراد صاحب ایده
- حمایت از طرح های آزمایشی كوچك
- قدردانی از افراد ریسك پذیر
- استفاده از ایده های جدید كاركنان
- v برای اینكه افراد در سازمان به تفكّر بپردازند باید محیطی ایجاد شود كه در آن به نظریات و اندیشه ها امكان بروز داده شود .
یكی از شیوه های پر جاذبه و مهمِّ پرورش شخصیت افراد و همچنین كار آفرینی و نوآوری ایجاد نظام مشاركت جداست . وقتی كه كاركنان بدانند در صورت ارائه نظر جدید مورد حمایت و تشویق مدیر قرار می گیرند : پیوسته به تفكّر و خلاقیّت می پردازند .
اگر مدیران به افكار و اندیشه های آنها از طریق استبداد و حاكمیت های زور مدارانه بی اعتنایی كنند، ریشه های نهال فضیلت ، ابتكار و كار آفرینی را در دلها می خشكاند .
5-2- پیشنهادات:
- بهبود نگرشهای مدیریتی برای توسعه كار آفرینی:
نقش مدیران در سازمان های دولتی از اهمیّت فوق العاده ای برخوردار است كه متأسفانه نتایج تحقیق نشان میدهد كه نگرشهای مدیریتی و برخی از عوامل مدیریتی از جمله موانع كار آفرینی سازمانی در واحدهای دولتی است مكانیزم عمده در رفع این موانع طراحی نظام آموزشی در سطح سازمان ها و دانشگاهها می باشد .
نظام آموزشی باید الگوهای علمی و عملی را ارائه دهد كه بتواند روحیه كارآفرینی را در دانشجویان و كار كنان نهادینه نماید همچنین ارائه برنامه های آگاهیدهنده و انجام تلاشهایی مانند: برگزاری سمینارها ، نشر مقاله ، سخنرانی ، برگزاری كلاسهای آموزشی می تواند نگرشهای مدیریتی یا در جهت بارور ساختن كار آفرینی در شركتها سوق دهد .
- v از جمله نتایج تحقیق این است كه مدیران از كار آفرینی در سازمان استقبال نمیكنند، معمولاً در سازمان های سنّتی به دلیل اینكه افراد را محدود به شرح وظایف و مسئولیّتهای خاص هر شغل می كنند، مانع توسعه تواناییهای افراد در این مرحله می شوند و در نتیجه افراد نه وقت پیگیریهای ایده هایشان و نه اجازه خروج از حیطه شخصی خود را دارند.
برای رهایی از چنین مانعی ، علاوه بر آموزشهای كار آفرینی به مدیران و كاركنان ، بایستی ساختار سازمان و قوانین و مقررات از حالت رسمی بودن و خشكی خارج شود .
- v نتایج تحقیق نشان میدهد كه فارغ التحصیلان نسبت به مباحث كار آفرینی آشنایی ندارند كه اولین و مهمترین مانع دركارآفرینی سازمانی ، عدم اطّلاع فارغ التحصیلان از مفاهیم و راهكارهای كارآفرینی است .
پیشنهاد میگردد كه دانشكده مدیریت كارگاه آموزشی را تحت عنوان آموزش كار آفرینی راه اندازی كند. و دوره های آموزشی كار آفرینی را برای تمامی رشته های مدیریت و حسابداری متناسب با نیازهای آنها طراحی نمایند. كه ضمن آموزشهای نظری و تئوریك، جنبه های عملی كار آفرینی به فارغ التحصیلان و دانشجویان آموزش داده شود .
5-2-2-ایجاد و توسعه سیستمهای تحقیق و توسعه برای توسعه كار آفرینی:
اغلب سازمان ها دارای واحد تحقیق و توسعه هستند ، امّا نقش ، فلسفه و مدیریت واحدهای تحقیق و توسعه در سازمان های كار آفرین با آنچه كه در سازمان های سنتی دیده می شود متفاوت است .
نتایج تحقیق نشان می دهد كه اكثریت سازمان های مورد مطالعه در واحدهای دولتی كشور اصولاً فاقد سیستم تحقیق و توسعه هستند و یا واحدهای تحقیق در آنها فعّال نیست .
با توجّه به اینكه تحقیق و توسعه یكی از عوامل مهم و مؤثر در كار آفرینی سازمانی است، بایستی تلاش گردد تا ضمن ایجاد واحد تحقیق و توسعه در سازمان ها و همچنین در دانشگاهها ، ویژگی های كار آفرینانه را نیز در ایجاد و فعالیّت آن لحاظ نمود .
5-2-3- بهبود نقش دولت در توسعه كار آفرینی:
دولت در توسعه كار آفرینی سازمانی دارای نقش كلیدی است كه البته نتایج حاصل از این تحقیق بیانگر آن است كه اكثریت سازمان ها از نقش مؤثر دولت در پیشبرد امور در جهت كار آفرینی ناراضی هستند .
دولت در زمینه كار آفرینی سازمانی و ترغیب فعالیّت های كار آفرینانه ، می تواند دو گونه نقش ایفا كند :
الف: یكدسته نقش هایی كه از اعمال حاكمیت نشأت می گیرد مانند صدور پروانه های مختلف كه روابط اقتصادی و اجتماعی را تنظیم میكند. مقرراتی كه در این باره وضع می شود در فعالیّت های كار آفرینانه تأثیر مهمی دارد . موانع مقررات در ارتباط با كار آفرینی برسه دسته است : 1- دسته ای از لحاظ ورود به قلمرو و كار آفرینی مؤثرند و ممكن است نقش بازدارنده داشته باشند 2- دسته ای دیگر موانع رشد كسب و كار است 3- دسته ای دیگر موانعی برای خروج از كسب و كار است. كارگزاران و سیاستگذاران دولتی باید موانع قانونی بر سر راه كار آفرینی را مورد شناسایی قرار داده و با حذف مقررات زائد موانع را از سر راه بردارند .
ب: نقش دیگر دولت ، نقش حمایتی است دولت می تواند نقش حمایتی مهمی برای كار آفرینان داشته باشد. دولت وظیفه دارد تأمین خدمات زیربنایی به كار آفرینان كمك كند تا كوشش خود را متمركز بر فعالیّتهای تولیدی كنند.
خدمات زیر بنایی فقط شامل آب و برق نیست بلكه خدمات اطّلاع رسانی پژوهشی ، حمایت های مالی و….. را نیز شامل می شود .
در این راستا بایستی گروهی را مأمور ساخت تا نقش دولت را در ارتباط با مؤلفههای كارآفرینی سازمانی مورد ارزیابی قراردهند . كه در این ارزیابی باید به این مسائل پرداخت كه در كجا مقررات نقش بازدارنده دارد؟ چه تناقضات قانونی وجود دارد و در كجا نقش حمایتی دولتی كافی نیست؟ سپس بر این مبنا، قوانین و مقررات دولتی در جهت بهبودی و توسعه كار آفرینی مورد بازنگری واصلاح قرارگیرد.
علاوه بر آن قوانین و مقرراتی تدوین گردد تا از اختراعات جدید حمایت شده و به ثبت برسد تا حقوق افراد و سازمان های كار آفرین رعایت گردد .
- بهبود فرهنگ جامعه برای توسعه كار آفرینی:
فرهنگ جامعه در سطح ملّی با تأثیرات قابل توجّهی كه بر ویژگیهای اكتسابی افراد میگذارد و همچنین محدودیتها و فرصتهایی كه برای سازمان ها فراهم می كند، اثرات قابل توجّهی بر فرآیند كارآفرینی می گذارد .
نتایج تحقیق حاضر نشان می دهد كه فرهنگ كار و كارآفرینی در جامعه حاكم نیست و در خانواده های ایرانی تمرین كار آفرینی به عمل نمی آید. فرهنگ ملّی ، ارزشها ، هنجارها و چارچوبهای حاكم بر جامعه به خودی خود هم در برنامه ریزیهای كلان و ملّی و هم در دیدگاههای فردی و جمعی افراد، نسبت به كار آفرینی مؤثر واقع می شود .
در این مسیر گریز از سنت گرایی مفرط ، به شرط اینكه تغییرات در قالب اصول و چار چوبهای غیر قابل اجتناب جامعه باشد و منجر به هرج و مرج گرایی در جامعه نشود،كمالگرایی و انباشت پول و سرمایه چنانچه با طرح و پرورش ایده های متنوع و ایجاد زمینه مناسب برای اتخاذ قوانین و مقررات لازم در حفظ امنیت سرمایه گذاری باشد منجر به تقویت كار آفرینی فردی و سازمانی می شود .
بنابراین برای تقویت فرهنگ كارآفرینی در سطح سازمان و به طورکل در سطح جامعه پیشنهادات زیر ارائه میگردد.
- v ویژگیهای فردی لازم برای كار آفرینی و فرهنگ ملّی به طور جمعی و همچنین نگرشهایی مانند: وجدان كاری ، انضباط اجتماعی ، شایسته سالاری و قانونمداری ، از ابتدا و در دوره های آموزش دبستانی در ذهن كودكان نفوذ می كند. بنابراین لازم است برای ظهور چنین روحیه ای در جامعه ، برنامه ریزی های درسی نوجوانان و جوانان با چنین دیدگاهی انجام می گیرد .
- v دلیل اكتسابی بودن برخی ویژگیهای كار آفرینی ، برنامه های آموزشی كار آفرینی در دورههای دانشگاهی بهویژه رشتههای مدیریت یكی از نیازهای اساسی جامعه به حساب می آید كه باید بر آورده شود كه دانشكده مدیریت دانشگاه تهران در جهت تحقّق این مهم درسی اختیاری به نام مبانی کارآفرینی را در سال 1382 ارائه داد که البته به علّت عدم استقبال از سوی دانشجویان این واحد حذف شد. همچنین كلاسهای روش تحقیق دكتر زالی مقدمه ای بر این آشنایی است كه خود من نیز از طریق این كلاس در دوره کارشناسی، با این واژه و كلاً كارآفرینی آشنا شدهام .
- v علاوه بر دوره های دانشگاهی یكسری آموزشهای ضمن خدمت نیز باید برای ارتقاء ویژگیهای كار آفرینی در مدیران فعّال در بخش های مختلف دولتی پیاده شود .
- v رسانههای گروهی نقش مؤثری در شناساندن نقش و اهمیّت كار آفرینی به تك تك افراد جامعه و نهادینه كردن آن بازی می كنند كه بایستی اهمیت لازم نسبت به آن مبذول شود كه خوشبختانه هم اكنون تلویزیون و شبكه 3 این كار را شروع كرده و با معرفی كار آفرینان گامی در این راه مهم برداشته است .